شمس پهلوی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شمس الملوک پهلوی دومین دختر
رضاخان میرپنج و نخستین فرزند تاج الملوک (همسر دوم رضاخان) بود. او خواهر بزرگتر
محمدرضاشاه است. شمس در ششم آبان ۱۲۹۶ در تهران به دنیا آمد و در همین شهر نیز نزد آموزگاران خصوصی، دوره ابتدایی را گذراند. در ۱۳۱۶ش به دستور رضاشاه با
فریدون جم افسر ارتش و پسر محمود جم نخست وزیر وقت، ازدواج کرد و صاحب یک دختر شد. پس از برکناری رضاشاه در شهریور ۱۳۲۰، شمس نیز همراه جمعی از اعضای خانواده، پدر را تا تبعیدگاهش در
جزیره موریس واقع در افریقای جنوبی همراهی کرد. بعد از مرگ پدر، راهی اروپا و آمریکا شد و دوباره به ایران بازگشت و بلافاصله از همسرش جدا شد. در این زمان ریاست جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران را از سوی برادرش بر عهده گرفت.
شمس در ۱۳۲۴ش با
عزت الله مین باشیان که بعدها نام مهرداد پهلبد را برای خود برگزید، ازدواج کرد و از او دارای سه فزند شد. پلبد برای مدت چهارده سال (۱۳۴۳ - ۱۳۵۷ ش) وزیر فرهنگ و هنر بود. مهم ترین اقدام شمس در دربار برادرش، انتخاب
ثریا اسفندیاری به عنوان دومین همسر محمدرضاشاه بود. شمس پهلوی علاوه بر ریاست
جمعیت شیر و خورشید ، ریاست بنیاد نیکوکاری شمس را نیز که خود بنا نهاده بود، بر عهده داشت. در اسناد سفارت امریکا کا، در سال ۱۳۵۸ ش به دست آمد، از او به عنوان یکی از اعضای خاندان سلطنتی که منافع فراوانی در تجارت دارد، یاد شده بود. او حبيب الله ثابت پاسال، تاجر و سرمایه دار بهایی را به عنوان کارگزار خود در امر تجارت برگزیده بود. شمس از نظر سیاسی، اهمیتی در خاندان پهلوی نداشت. شمس در منطقه مهردشت کرج، دست به ساخت و ساز وسیعی زد و مهرشهر را در آن ناحیه ساخت. او در آن منطقه کاخ مجللی برای خود بنا کرد که مجموعه ای از چندین کاخ کوچک و بزرگ است.
شمس در اوایل دهه ۱۳۳۰ش به دین مسیحیت گروید و خود و خانواده اش به آیین
کاتولیک در آمدند. این اتفاق، دربار محمدرضاشاه را به وحشت انداخت تا مبادا خبر آن به میان مردم درز کند. شمس گذشته از این، در محل اقامتش، محراب و کلیسایی نیز برای عبادت بنا کرده بود. شمس پیش از پیروزی انقلاب اسلامی با مقادیر هنگفتی طلا و جواهر از ایران گریخت و به
کالیفرنیا رفت. زمانی که محمدرضاشاه دوران آوارگی خود را در
مکزیک می گذراند، سه تن از فرزندانش (فرحناز، علیرضا و لیلا) را نزد شمس به کالیفرنیا فرستاد و قرار بود خود نیز به ویلای شمس واقع در آکاپولکو نقل مکان کند. در آن زمان گفته می شد که شمس این ویلا را به مبلغ چهار میلیون دلار خریداری کرده است. او به غیر از این ویلا، قصرهای دیگری در بورلی هیلز، لوس آنجلس و لاس وگاس امریکا برای خود خریداری کرده بود.
احمدعلی مسعود انصاری از بستگان
فرح دیبا ، همسر محمدرضاشاه، در کتاب پس از سقوط درباره شمس می نویسد : « شمس پس از خروج از ایران از وضع مالی اش گلایه داشت. هر چند این گلایه های مالی عادت دیرینه او بود. به هر حال، شمس پیش مادر رفته و از ناداری گلایه کرده بود. ملکه مادر هم مقداری جواهر به او داده بود. زمانی که شاه در باهاماس بود، شمس جواهرات را نزد برادر آورده، به مبلغ ده میلیون دلار فروخته بود. شاه هم هفت میلیون دلار به او نقد داد و سه میلیون دلار بقیه را به فروش جواهرات حواله کرد.» این سه میلیون دلار، بعدها پس از مرگ شاه سبب اختلاف میان شمس و فرح شد که کار به دادگاه کشید. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، اموال و داراییهای به جای مانده از شمس توسط
دادگاه انقلاب اسلامی به نفع مستضعفین مصادره شد. شمس پهلوی سرانجام در اسفند ۱۳۷۴ بر اثر بیماری سرطان در سانتا باربارا واقع در جنوب کالیفرنیا مرد.
