دادگاه انقلاب اسلامی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، رسیدگی به جرم و جنایتهایی که حکومت شاه در دوران مبارزه علیه مردم مرتکب شده بود، آغاز گردید. این کار به عهده دادگاه انقلاب اسلامی گذاشته شد. دادگاه انقلاب اسلامی به فرمان
امام خمینی در ۵ اسفند ۱۳۵۷، یعنی سیزده روز پس از پیروزی انقلاب تشکیل و مسئولیت آن به حجت الاسلام شیخ
صادق خلخالی سپرده شد. رسیدگی به جرایم برخی از جنایت کاران، چند روز زودتر از این شروع شده بود. و چهار نظامی مشهور اعدام شدند. آنها دستور کشتار و شکنجه مردم را داده بودند:
منوچهر خسروداد (فرمانده هوانیروز)، مهدی رحیمی (فرماندار نظامی تهران)،
رضا ناجی (فرماندار نظامی اصفهان) و
نعمت الله نصیری (رئیس ساواک). پس از حدود یک ماه که از فعالیت این دادگاه گذشت، امام خمینی در ۲۵ اسفند ۱۳۵۷ ادامه کار دادگاه انقلاب اسلامی را متوقف کردند. ایشان در حکم خود نوشتند که سرعت در امر محاکمات و اجرای احکام درباره جنایت کاران منتفی شده و ادامه کار دادگاههای انقلاب باید زیر نظر
شورای انقلاب اسلامی و دولت صورت پذیرد، آن هم پس از تدوین آیین نامه جدید. پیش از تهیه آیین نامه، امام خمینی بار دیگر در ۲۳ اردیبهشت ۱۳۵۸ در نامه ای خطاب به آقای مهدی هادوی دادستان دادگاه انقلاب اسلامی تأکید کردند که صدور حکم اعدام فقط در دو مورد باید صورت گیرد: کسی که ثابت شده آدم کشته است و کسی که فرمان کشتار عمومی داده یا مرتکب شکنجه منجر به مرگ شده باشد. چندی بعد که آیین نامه دادگاه انقلاب اسلامی تدوین شد، رسیدگی به جرایم زیر در صلاحیت این دادگاه قرار گرفت: قتل و کشتار به منظور تحکیم رژیم پهلوی و سرکوب مبارزات مردم ایران؛ حبس و شکنجه مردم مبارز؛ جنایات بزرگ اقتصادی چون غارت بیت المال یا اتلاف ثروت کشور به نفع بیگانگان؛ توطئه علیه جمهوری اسلامی ایران با اقدام مسلحانه و
ترور و تخریب مؤسسات؛ جاسوسی به نفع اجانبه سرقت مسلحانه، تجاوز به عنف و وارد کردن یا پخش مواد مخدر.
در اوایل خرداد ۱۳۵۸ آقای صادق خلخالی از سمت خود استعفا کرد اما پیش از آن حکم اعدام غیابی محمدرضا پهلوی، فرح دیبا ، غلامرضا پهلوی، اشرف پهلوی، جعفر شریف امامی، غلامرضا اویسی (فرماندار نظامی تهران و فرمانده نیروی زمینی ارتش)، اردشیر زاهدی(سفیر ایران در امریکا) و شعبان جعفری معروف به شعبان بی مخ را صادر کرد. برخورد با جانیان حکومت پهلوی در دادگاههای انقلاب اسلامی رفته رفته رو به پایان گذاشت و امام خمینی نیز به مناسبت نیمه شعبان ۱۳۵۸ ش در پیامی خطاب به ملت ایران، عفو عمومی همه متهمان رژیم شاه را صادر کردند جز آنان که اقدام به قتل مردم با دستور آن را صادر کرده اند و مرتکب شکنجه منجر به مرگ زندانیان سیاسی شده اند. اقدامات دادگاه انقلاب اسلامی از همان ابتدا مورد اعتراض آمریکا و اسرائیل و برخی از کشورهای غربی قرار گرفت. آنان اعدام جنایت کاران را نقض حقوق بشر می نامیدند. این در حالی بود که پیش از سقوط سلسله پهلوی، اعدام زندانیان سیاسی، شکنجه آنان، گلوله باران مردم در خیابانها با حمایت این کشورها روبه رو می شد. حکومت محمدرضا پهلوی منافع سیاسی و اقتصادی آمریکا و اسرائیل را در منطقه خاورمیانه حفظ می کرد، و در مقابل کشورهای غربی نیز چشم خود را به روی جنایات شاه می بستند. با گذشت زمان در مسئولیت دادگاههای انقلاب اسلامی تغییراتی به وجود آمد و رسیدگی به اموری چون احتکار و گران فروشی را نیز به عهده گرفت. فعالیت دادگاههای انقلاب اسلامی تاکنون ادامه دارد.
