دیکتاتوری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
واژه دیکتاتوری از ریشه Dictate به معنی دیکته کردن، فرمان دادن و تحمیل کردن است؛ و در اصطلاح سیاسی به مفهوم تحمیل کردن یک نظر به دیگران است. اما دیکتاتور کسی است که آراء و نظریات خود را بدون مشورت، به دیگران تحمیل نموده و آنان را وادار به پیروی و اطاعت از فرامین خود می کند. حکومت دیکتاتوری که برخی آن را مترادف با
استبداد ، خودکامگی و خودرأیی میدانند، عبارت است از حکومت مطلقه و بی قید و شرط یک فرد، گروه و یا طبقه، بر مردم، بدون رضایت آنان.
پیدایش و کاربرد واژه دیکتاتوری به روم باستان باز می گردد. در جمهوری روم باستان، دیکتاتوری مقامی بود که به هنگام بحران به کسی واگذار می شد تا با اختیار کامل حکومت و ارتش را برای مدت محدودی (معمولا شش ماه به دست می گرفت. این نوع دیکتاتوری را قانونی می نامیدند. بعدها محدودیتهای حکومت دیکتاتوری توسط برخی از حاکمان برداشته شد و به جای آن حکومت خودسرانه رواج یافت. از آن پس دیکتاتور به کسی گفته می شد که برخوردار از قدرت کامل بوده بدون محدودیت زمانی و قانونی بر مردم فرمانروایی می کند. ویژگیهای این نوع حکومت عبارت است از:
۱_ نبود قانون یا سنتی که عملکرد فرمانروا را محدود سازد.
۲_ به دست آوردن قدرت دولت با شکستن قوانین سابق.
۳_ نبودن قاعده و قانونی برای جانشینی.
۴_ به کار بردن قدرت در جهت منافع گروه اندک.
۵_ فرمانبرداری مردم از قدرت تنها به سبب ترس از آن.
۶_ انحصار قدرت در دست یک نفر.
۷_ به کار بردن ترور و وخشت به عنوان تنها وسیله برای حفظ قدرت.
بدین ترتیب دیکتاتوری دارای انواع گوناگونی است که از جمله می توان به دیکتاتوری قانونی، دیکتاتوری ساده، دیکتاتوری فراگیر و دیکتاتوری طبقه کارگر اشاره نمود.
در دوران معاصر دیکتاتورها اغلب یا به عنوان رهبر یک حزب یا به کمک پیروان خود از طریق شورش یا کودتا حکومت را به دست می گیرند و یا از طریق قانون اساسی بر سر کار می آیند و به تدریج حکومت دیکتاتوری به وجود می آورند. اغلب دیکتاتورها با تکیه بر یک حزب رسمی و کمک پلیس مخفی و تبلیغات شدید به حکومت ادامه می دهند. از جمله دیکتاتورهای معروف جهان می توان از :
فرعون ،
نمرود ،
هیتلر ،
موسولینی ،
استالین ،
پینوشه و
رضاشاه یاد کرد. نظام شاهنشاهی نیز به عقیده بسیاری، نوع دیگری از دیکتاتوری است. حکومت محمدرضا پهلوی به دلیل وجود شرایطی از قبیل تک حزبی، اتکا به پلیس مخفی، سرکوب و شکنجه مخالفان، و خودرأیی و خودکامگی شاه، حکومت دیکتاتوری شناخته شده بود.
