پهلوی (سلسله)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سلسه پهلوی، آخرین حلقه از زنجیر به هم پیوسته سلسله های پادشاهی در ایران بود که تنها با دو پادشاه به کار خود پایان داد. ایران از دیرباز و به گواهی تاریخ، در دستان سلسله های پادشاهی قرار داشته است. تا پیش از روی کار آمدن سلسله پهلوی، در دو دوره تاریخی پیش و پس از اسلام، ۶۱ سلسله بر ایران حکمرانی کرده اند. هر کدام از این سلسله ها با چند پادشاه، برای مدتی در ایران حکومت کردند. در آخرین روزهای قرن سیزدهم هجری شمسی با کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹،
رضاخان میرپنج با همدستی
سیدضیاءالدین طباطبایی و نظارت دولت انگلستان، تهران را به تصرف خود در آوردند. در آن زمان رضاخان، فرمانده قزاق ها بود و چند روز پس از کودتا به فرمان
احمدشاه قاجار ، سردار سپه شد. او مدتی بعد به وزارت جنگ رسید سپس به نخست وزیری. رضاخان در این مدت پایه های قدرت خود را استحکام بخشید. آن گاه که ادعای جمهوری خواهی رضاخان برای تصاحب کامل قدرت و حذف قاجاریه نتیجه نبخشید، با تشکیل مجلس مؤسسان، سلسله قاجاریه را پایان یافته اعلام کرد و خود در ۱۳۰۴ش به پادشاهی ایران رسید. رضاشاه تا شهریور ۱۳۲۰ با استبداد بر ایران حکومت می کرد، و زمانی که انگلستان او را ناتوان از ادامه ایفای نقش خود دید، محمدرضا، پسر رضاشاه را بر جای او نشاند. بهانه انگلستان در اوج جنگ جهانی دوم که ایران رسما بی طرفی خود را در جنگ جهانی اعلام کرده بود، حمایت ایران از دولت آلمان بود. در آن زمان، دهها مهندس و کارشناس آلمانی در ایران کار می کردند. انگلیسیها همین موضوع را دستمایه ای برای نقض بی طرفی ایران قرار دادند و این کشور را با همراهی شوروی از دو سوی جنوب و شمال اشغال کردند.
دومین نفر از سلسله پهلوی، هنگام نشستن بر تخت سلطنت ۲۲ ساله بود و هیچ تجربه ای در حکومتداری نداشت. او با تکیه بر سیاستمداران به جای مانده از حکومت پدرش، ایران را اداره می کرد. او با مشاوره با مستشاران خارجی توانست بر تخت سلطنت بماند. دوام او بر این تخت کمی بیش از ۳۷ سال طول کشید.
محمدرضا پهلوی در این مدت چند خطر سقوط را پشت سر گذاشت که مهم ترین آن در سال ۱۳۳۲ش رخ داد که به ناچار از ایران فرار کرد. اما امریکا و انگلیس با طراحی و اجرای کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ دوباره او را به کشور بازگرداندند. حتی در آغاز کار سلطنتش به دلیل بی کفایتی هایی که از خود نشان میداد، موضوع تغییر او برای مدتی مطرح شده بود. با این حال، محمدرضاشاه تا ۱۳۵۷ش بر ایران حکومت کرد و در ۲۶ دی ماه همان سال بر اثر اوج گیری انقلاب مردم ایران، مجبور شد یک بار دیگر از کشور بگریزد، این بار بازگشتی برای او نبود. در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ انقلاب اسلامی به پیروزی رسید و سلسله پهلوی و به همراه آن نظام شاهنشاهی در ایران برچیده شد.
سلسله پهلوی نه قوی ترین سلسله پادشاهی در ایران بود و نه کارآمدترین آنها ، اما بی تدبیری های محمدرضاشاه و اصرار بیش از حد او در جدا نشان دادن فرهنگ ایران و اسلام، وابستگی همه جانبه به ابرقدرت امریکا و توسعه فرهنگ و مظاهر تمدن غرب و بی اعتنای به مردم را می توان از مهم ترین عوامل سقوط آخرین پادشاه ایران دانست.
