نهضت سوادآموزی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در زمان
حکومت پهلوی به سال ۱۳۱۵ اولین کلاسهای تعلیمات
اکابر تشکیل شد و در سال ۱۳۳۵ دستور پیکار با بی سوادی صادر و نخستین کلاسهای آن برگزار شد. در سال ۱۳۴۴ برای مبارزه با بی سوادی
کمیته ملی پیکار با بیسوادی تشکیل و در همین سال هفته ای با عنوان هفته پیکار با بی سوادی نام گذاری شد و آخرین سازمانی که پیش از انقلاب در کار سوادآموزی تلاش کرد،
جهاد ملی سوادآموزی نام داشت که در خردادماه سال ۱۳۵۵ شکل گرفت؛ اما به دلیل نداشتن تجربه کافی و دخالت افراد ناآشنا به کار سوادآموزی، این امر دستخوش فراز و فرودهایی شد که موفقیتی به دنبال نداشت.
هنگامی که
انقلاب اسلامی به پیروزی رسید حدود ۵۰ درصد از مردان و زنان این مرز و بوم از نعمت خواندن و نوشتن محروم بودند، به همین دلیل مبارزه با بی سوادی از مهمترین اهداف
امام خمینی بود که در نخستین سال پیروزی انقلاب اسلامی و در هفتم دی ماه ۱۳۵۸ به فرمان ایشان سازمان نهضت سوادآموزی پایه گذاری شد. در این فرمان، رهبر انقلاب با اشاره به اینکه برخورداری از سواد خواندن و نوشتن، از جمله مهمترین نیازهای اولیه برای هر ملتی به شمار می رود، بر این نکته تأکید کردند که ملت می بایست برای مبارزه با بیسوادی به طور ضربتی و بسیج عمومی قیام کنند تا «فرهنگ وابسته کشور به فرهنگی مستقل و خودکفا تبدیل شود». ایشان از آموزش و پرورش و ائمه جماعات شهرستانها خواستند تا با بهره گیری از تمام امکانات ایران را به صورت مدرسه ای در آورند» و مردم را برای سوادآموزی به مساجد و تکایا دعوت نمایند و حتی در منازل شخصی اعضای باسواد خانواده آموزش اعضای بی سواد را به عهده گیرند و منتظر اقدامات دولت در این زمینه نمانند».
بدین ترتیب نهضت سواد آموزی با مشارکت سایر دستگاهها، ادارات دولتی و نهادهای مردمی به صورت مستقل حرکت خود را آغاز کرد. در ابتدا دکتر
محمدجواد باهنر به عنوان نماینده شورای انقلاب سرپرستی نهضت را برعهده گرفت و تا قبل از شهادت (۸ شهریور ۱۳۶۰) در این سمت ماند. پس از وی امام خمینی، طی حکمی در ۲۱ اردیبهشت ۱۳۶۱ حجت الاسلام
محسن قرائتی را به عنوان نماینده خویش در این سازمان منصوب کردند. از سال ۱۳۶۱ش با تصویب مجلس شورای اسلامی این سازمان به وزارت آموزش و پرورش پیوست و اساسنامه آن با هدف تقویت و توسعه برنامه های مبارزه با بی سوادی در ۳خرداد ۱۳۶۳ به تصویب رسید. در این اساسنامه آموزش خواندن و نوشتن برای بزرگسالان (افراد بالای ده سال که از تحصیل در نظام آموزش رسمی کشور بازمانده اند با بهره گیری از ابزارهای هنری، تشویق بیسوادان به یادگیری و کاهش جمعیت بی سوادان کشور، از جمله وظایف اصلی این سازمان تعیین شد.
بنیان آموزشی نهضت سوادآموزی براساس آموزشهای پایه و مداوم استوار است و براساس مصوبه شورای عالی وزارت آموزش و پرورش، ارزش تحصیلی دوره های مقدماتی و تکمیلی برابر با پایه سوم ابتدایی، دوره پایانی برابر با چهارم ابتدایی و دوره پنجم بزرگسالان معادل پنجم ابتدایی میباشد و تحصیل در نهضت سوادآموزی حدود سه سال به طول می انجامد. نهضت سوادآموزی با توجه به خطر کم سوادی و بازگشت مجدد به بیسوادی در آینده، تداوم و استمرار در امر آموزش را لازم دانسته و با اقدامات مختلف، زمینه های ادامه رشد علمی و فرهنگی سوادآموزان را فراهم نموده است که برخی از این اقدامات عبارتند از: ایجاد فرصتهای آموزشی از طریق چاپ و نشر بالغ بر ۲۰۷ عنوان کتاب شامل کتابهای درسی، کمک درسی و دانش افزایی، نشریه و مطالب خواندنی، برگزاری نمایشگاه و فروشگاههای کتاب، برگزاری مسابقات کتاب و کتابخوانی تجهیز کتابخانه های عمومی در مناطق مختلف شهری و روستایی . در چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی جایگاه ویژه ای به امر اموزش و پرورش اختصاص یافته است به طوری که سند ملی آموزش با هدف افزایش نرخ باسوادی در جمعیت گروه سنی پانزده سال به بالا و ارتقای کیفیت آموزشی بر همین اساس تدوین شده است. طبق آمار موجود، میزان باسوادی در سال ۱۳۳۵ش، ۱۵ درصد بوده که در سال ۱۳۵۵ش به بیش از ۴۰ درصد افزایش یافته است.
اما دستاوردهای نهضت سواداموزی در مدت بیش از سی سال فعالیت پس از پیروزی انقلاب اسلامی میزان باسوادی در کشور با توجه با افزایش صد در صدی جمعیت در سال ۱۳۸۵ش به بیش از ۸۰ درصد افزایش یافته است. در مقایسه آمار منتشر شده در کاهش اختلاف بی سوادی بین سالهای ۱۳۵۵ش تا ۱۳۸۵ش، کاهش اختلاف درصد باسوادی جمعیت ن و مردان کشور از ۲۳/۵ درصد در سال ۱۳۵۵ ش به ۸ درصد در سال ۱۳۸۵ ش و کاهش اختلاف درصد باسوادی بین مناطق شهری و روستایی از ۳۵درصد در سال ۱۳۵۵ به حدود ۱۳ درصد در سال ۱۳۸۵ ثبت گردیده است.
نهضت سوادآموزی به علت موفقیتهای چشمگیر در امر مبارزه با بیسوادی، موفق به کسب چندین جایزه و نشان افتخار از سازمانهای ملی و بین المللی از جمله چهار مدال، جایزه و نشان اهدایی از سوی سازمان
یونسکو در سالهای ۱۳۶۹، ۱۳۷۷، ۱۳۷۸ و ۱۳۷۹ گردیده است. در حال حاضر این سازمان با روشهای آموزشی جدیدتر از جمله آموزش از راه دور رایانه ای به کار خود در شهرها و روستاهای ایران ادامه میدهد و زمینه های لازم را برای ادامه تحصیل سوادآموزان در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی فراهم کرده است.
