نساء آیه ۷۴
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فَلْيُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يَشْرُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا بِالْآخِرَةِ ۚ وَمَنْ يُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيُقْتَلْ أَوْ يَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا ﴿٧٤﴾
باید کسانی که زندگیِ زودگذرِ دنیا را با سرای جاویدان آخرت مبادله می کنند، در راه خدا بجنگند. و هر که در راه خدا بجنگد و کشته شود، یا بر دشمن پیروز گردد، پس پاداش بزرگی به او خواهیم داد. (۷۴)
[ویرایش]
تخلّف از جهاد، موجب تباهى آخرت است.
[ویرایش]
«فَلْیُقَاتِلْ»: باید جنگ کند و به پیکار پردازد. (ریشه قتل ۱۷۰ بار در قرآن تکرار شده)
كشتن. اصل قتل ازاله روح است از بدن مثل مرگ ليكن چون بكشنده اطلاق شود قتل گويند و به اعتبار از بين رفتن حيات، موت نامند (مفردات). (بقره:۲۵۱). (مائده:۳۰). تقتيل: اقرب الموارد گويد: آن براى كثرت است «قَتَّلَ الْقَوْمَ اَىْ قَتَلَ كَثيراً مِنْهُمْ» از مجمع روشن مى‌شود كه مبالغه آن گاهى در كثرت و گاهى در كيفيت قتل است مثلاً در آيه (اعراف:۱۴۱). براى كثرت است يعنى زياد مى‌كشتند پسرانتان را و زنده مى‌گذاشتند زنانتان را ولى در آيه (مائده:۳۳). ظاهراً منظور شدت قتل است. قتال: جنگيدن با همديگر. كشتن همديگر. (نساء:۹۰). سينه شان تنگ شد از اينكه با شما يا با قوم خويش بجنگند. مقاتله: گاهى به معنى لعنت آيد (توبه:۳۰). خدا لعنتشان كند كجا برمى گردند. طبرسى ذيل آيه بعد از قبول اين معنى فرموده: ابن انبارى گفته مقاتله از قتل است و چون از طرف خدا گفته شود مراد لعن است كه ملعون از جانب خدا به منزله مقتول هالك است راغب اصرار دارد كه آن را بين الاثنين گرداند و گويد: (كافر يا منافق) به وضعى رسيده كه به جنگ با خدا مباشرت كرده و هر كه با خدا مقاتله كند مقتول است. ليكن اين توجيه چندان دلچسب نيست. ••• اقتتال: مقاتله كردن «اقْتَتَلَ الْقَوْمُ: تَقاتَلُوا» (قصص:۱۵). در آن شهر دو نفر يافت كه با هم مى‌جنگيدند. ••• قتال: جنگيدن. (انفال:۶۵).
«یَشْرُونَ»: می‌فروشند. فعل ثلاثی مجرّد و از باب دوم است.
[ویرایش]
تضاد جهاد در راه خدا با دنیاپرستى : تنها آخرت طلبان وارسته از دنیا، توان و لیاقت نبرد در راه خدا را دارند. (فلیقاتل فى سبیل اللّه الّذین یشرون الیوة الدّنیا بالاخرة) اینکه خداوند تنها از مسلمانان آخرت طلب خواسته در راه او جهاد کنند، با وجود اینکه جهاد بر تمامى مسلمانان واجب است، اشاره به این است که دنیاطلبان نه لیاقت جهاد در راه خدا را دارند و نه توان آن را. کلمه «فاء» در «فلیقاتل»، دلالت روشن بر این معنا دارد.
آخرت اندیشى و وارستگى از دل بستن به دنیا، ویژگى مجاهدان در راه خدا است (فلیقاتل فى سبیل اللّه الّذین یشرون الحیوة الدّنیا بالاخرة) برترى و اصالت حیات آخرت نسبت به دنیا (الّذین یشرون الحیوة الدّنیا بالاخرة) چون براى به دست آوردن حیات اخروى در مواقع لزوم باید از حیات دنیوى چشم پوشید، معلوم مى شود اصالت با حیات اخروى است.
دستیابى به مواهب آخرت، پیامد جهاد و مبارزه در راه خدا : تخلّف از جهاد، موجب تباهى آخرت (و انّ منکم لمن لیبطّئنّ ... فلیقاتل فى سبیل اللّه الّذین یشرون الحیوة الدّنیا بالاخرة) مفهوم جمله «فلیقاتل فى سبیل اللّه ... » این است که اگر مسلمانان با وجود شرایط جهاد آن را ترک گویند و تنها به زندگى دنیا بسنده نمایند، آخرت را به دست نیاورده اند و در نتیجه آخرت خویش را تباه کرده اند.
یکسانى پاداش رزمندگان شهید و مجاهدان پیروز : مجاهدان در راه خدا، بهره مند از پاداش بزرگ الهى، چه کشته شوند و چه پیروز. (و من یقاتل فى سبیل اللّه فیقتل او یغلب فسوف نؤتیه اجراً عظیماً) مجاهدان راه خدا هرگز مغلوب نیستند، هر چند کشته شوند. (فیقتل او یغلب) به کارگیرى کلمه «یُقتل» به جاى «یُغْلَب» (مغلوب شود) مى تواند اشاره به برداشت فوق داشته باشد.
