شهر زاهدان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زاهدان مرکز
استان سیستان و بلوچستان و در فاصله ؟ کیلومتری تهران واقع شده است. این شهر از جنوب شرقی با ؟ جنوب به
ایرانشهر و از مغرب به ؟ و از شمال به
کویر لوت و ؟ محدود می شود. زاهدان در دشت واقع شده ارتفاع آن از سطح دریا ۱۳۸۵ متر است و کوههای آن ملک سیاه، میرجاوه و تفتان نام دارد تفتان در گذشته آتشفشانی فعال بود و فعلا خاموش است. آب و هوای زاهدان به علت مجاورت با کویر لوت و دوری از دریای بیابانی و گرم و خشک است. زاهدان از سه بخش تشکیل شده است: ۱- بخش میرجاوه ۲- بخش نصرت آباد ۳- بخش خاش.
جمعیت زاهدان را در ۱۳۸۲ ش، ۶۲۷۴۵۱ برآورد کرده اند. پوشش گیاهی منطقه زاهدان درختان گز بوده که دارای مقداری آب بود که از زیر زمین بیرون می آمد و به علت نفوذ پذیری زیاد خاک خیلی زود دوباره به درون زمین برمی گشت. از این رو مردم محلی به این منطقه "دزد آب" می گفتند. در ۱۲۷۷ ش مردی به نام مراد، قناتی احداث کرد و از برکت آن روستایی پدید آمد. چون این محل بر سر راه ارتباطی غرب به هندوستان (مستعمره انگلیس) قرار داشت از اهمیت ویژه ای برخوردار شد. در ۱۲۸۱ ش عده ای از کارشناسان بلژیکی به دستور دولت قاجار، گمرکخانه ای در دزد آب ایجاد کردند.
در ۱۳۱۴ ش به دستور رضاشاه و با تصویب هیئت وزیران، دزداب به زاهدان تغییر نام یافت. اولین نشانه های شهرنشینی در این منطقه با کشیدن راه آهن از
کویته پاکستان به زاهدان پدیدار گشت. در سالهای بعد، اراضی بایر اطراف خطوط راه آهن رایگان به بازرگانان داده شد تا در آنجا ساختمانهای مسکونی و تجاری خود را بنا کنند. و بدین ترتیب شهر گسترش یافت و دیری نپایید که زاهدان مرکز استان سیستان و بلوچستان شد. اکنون زاهدان با سرعت در حال توسعه است. موقعیت ممتاز آن از نظر جغرافیایی و قرار گرفتن در سر شاه راههای پاکستان، هند، کرمان و بلوچستان، همچنین وجود فرودگاه، راه آهن ایران و پاکستان وجود مراکز آموزشی از قبیل دانشگاه، دانشسرای عالی، ا تکنولوژی، مدرسه عالی بهداشت، دانشکده پزشکی، داد اسلامی و دانشگاه پیام نور موجب توسعه و رشد سریع آن دانشکده پزشکی، دانشگاه آزاد توسعه و رشد سریع آن گشته است.
مردم زاهدان آریایی نژاد و از طوایف بلوچ و سیستانی و مهاجرانی هستند که از بیرجند، کرمان، یزد، زابل و برخی از شهرستانهای دیگر بدین سامان کوچیده اند. آنان مسلمان و با دو مذهب تشیع و تسنن در کنار هم زندگی می کنند و با گویشهای بلوچی و کرمانی سخن می گویند . عمده ترین معادن در سطح این شهرستان عبارت اند از: گرانیت، کرومیت، منگنز و محصولات عمده زراعی آنان غلات و نباتات علوفه ای است.
از مکانهای تاریخی و دیدنی زاهدان می توان به قلعه سام در ۲۸ | کیلومتری جاده زاهدان - زابل و زیارتگاه ملک سیاه در ۴۶ کیلومتری شهر زاهدان اشاره کرد. در منطقه لادیز از بخش میرجاوه، اشیایی سنگی از دوران پارینه سنگی با قدمت هشتاد تا صد هزار ساله شناسایی شده است. در دامنه شمالی کوه تفتان در روستای رو پس از توابع دهستان تمین، غار وسیعی وجود دارد که دارای چندین قبر کهن می باشد و معروف به هفتاد ملا است. در شمال غربی زاهدان در روستای گراغه آثاری به صورت تپه های خاکی وجود دارد که نشان میدهد افرادی در این محل با استفاده از معادن مس به صنعت ذوب مس و ساختن ظروف مسی اشتغال داشته اند. بازارچه سرپوش زاهدان، ساختمانهای قدیمی گمرک، شهربانی سابق و پست بخش میرجاوه و بنای قدیمی دادگستری زاهدان و نیز ویرانه هایی مربوط به دوره ای که این شهر دارالحکومه سیستان بود و در هجوم تيمور ویران گردید، از دیگر یادمانده های دوران قدیم است.
مردم زاهدان با انقلاب اسلامی هم گام بوده اند. هرچند دستگاه امنیتی شاه تلاش فراوانی کرد تا با ایجاد اختلاف بین شیعیان و اهل سنت از پیشروی خواسته های انقلابی در این منطقه جلوگیری کند، اما وجود دانشگاه و دانشجویان مبارز در این شهر و نیز حضور آیت الله محمد کفعمی خراسانی، امام جماعت مسجد جامع زاهدان، منشاء حرکتهای انقلابی مردم زاهدان بود. اعلامیه های امام خمینی نیز با تاکید بر برادری اهل سنت و شیعیان، از موفقیت نقشه های تفرقه انگیز جلوگیری کرد. خونین ترین تظاهرات مردم زاهدان که با مقابله چماق به دستان رو به رو شد در ۱۸ بهمن ۱۳۵۷ صورت گرفت که به طرفداری از نخست وزیری مهندس مهدی بازرگان، منتخب امام خمینی برای تشکیل دولت موقت برپا شده بود. پس از پیروزی انقلاب، توطئه ها برای ایجاد جنگ مذهبی بین شیعیان و اهل تسنن همچنان ادامه داشت، اما با هوشیاری روحانیان و رهبران مذهبی شیعه و سنی خنثی شد. بنابر آمار، مردم زاهدان در دوران انقلاب و جنگ تحمیلی ۴۸۱ شهید تقدیم کشورشان کرده اند.
