تحیّز
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تَحَيُزْ: و تَحَوُّزْ: (بر وزن تَفَعُّلْ) در لغت به معنى دست كشيدن از چيزى و ترك‌كردن آن، گرفتن مكان، برخود پيچيدن، خم شدن، برگشتن و تغيير حالت دادن آمده است اسم فاعل آن مُتَحيز (بر وزن مُتَفَعِّلْ) مى‌باشد. در اصطلاح متحيز به آن جنگجويى اطلاق مى‌شود كه از يكه تاختن صرف نظر كرده و خود را به طرف عده‌اى از همرزمان خود بكشاند تا به اتفاق آنها بجنگند.
قرآن كريم در اين باره مى‌فرمايد: «يا ايُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اذا لَقَيْتُمُ الَّذينَ كَفَرُوا زَحْفاً فَلا تُوَلُّوهُمُ الْادْبارَ وَ مَنْ يُوَلَّهِمْ يَوْمَئِذٍ دُبَرَهُ الّا مُتَحَرِّفاً لِقِتالٍ اوْ مُتَحَيِّزاً الى فِئَةٍ فَقَدْ باءَ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ وَ مَأْويهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصيرُ» اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، چون با كافران در جبهه نبرد رو به رو شديد، روى از ايشان بر نتابيد و هر كس در آن روز پشت به دشمن كند، جز آن كس كه به جهت مصالح نبرد از جانبى به جانب ديگر رود يا خود را به سوى عده اى از همرزمانش بكشاند، مشمول غضب خدا شده جاى او جهنم است و بد سرانجامى است.
در روايتى از قول امام
موسی بن جعفر عليه‌السلام چنين آمده است: «دَخَلَ عَمْرُوبنُ عُبَيْدٍ عَلى ابى عَبْدِاللَّهِ عَلَيْهِ‌السَّلام فَلَمَّاسَلَّمَ وَجَلَسَ تَلى هذِهِ‌الْايَةَ: «الَّذينَ يَجْتَنِبُونَ كَبائِرَ وَالْفَواحِشَ» ثُّمَ امْسَكَ فَقالَ لَهُ ابُو عَبْدِاللَّهِ عَلَيهِ‌السَّلام: ما اسْكَتُكَ؟ قالَ احِبُّ انْ اعرِفَ الْكَبائِرَ مِنَ كِتابِ‌اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ: فَقالَ: نَعَمْ ياعَمُرُو وَ اكْبَرُ الْكَبائِرِ الْاشْراكَ بِاللَّهِ ... وَالْفِرارُ مِنَ الزَّحَفِ لِانَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ يَقوُلُ: «مَنْ يُوَلِّهِمْ يُومَئِذٍ دُبُرَهُ الاّ مُتَحَرِّفاً لِقِتالِ اوْ مُتَحَيِّزاً الى فِئَةٍ فَقَدْ باءَ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ ...» عمرو بن عبيد نزد امام صادق آمد. چون سلام كرد و نشست اين آيه را خواند كسانى كه از
گناهان کبیره و زشتي ها دورى كنند، سپس از سخن باز ايستاد. امام صادق به او فرمود: چرا سكوت كردى؟ گفت: دوست دارم گناهان كبيره را از كتاب خداى عزوجل بدانم فرمود: آرى، اى عمرو. بزرگترين گناه كبيره
شرک به خدا ست ... و
فرار از جهاد ، زيرا خداى عزوجل مى‌فرمايد: هر كه در آن روز به دشمن پشت كند، جز كسى كه براى جنگيدن منحرف شود يا بسوى گروهى ديگر جاى گيرد، به غضب خدا برگشته و جايش جهنم است كه بد سرانجامى است.
همچنين از امام‌باقر و امام صادق عليهماالسلام در ذيل آيه مذكور چنين نقل شده است: «اخْبَرَ انَّ مَنْ وَلىَّ دُبَرَهُ عَلى غَيْرِ وَجْهِ‌الْتَحَرُّفِ لِلْقِتالِ وَ الْتَحَيُّزِ الَى الْفِئَةِ انَّهُ رَجَعَ بِسَخَطِهِ تَعالى» (خداوند در قرآن كريم) خبر داده است كه اگر كسى (در ميدان جنگ) پشت به دشمن كند، به خشم خداى تعالى رجوع كرده است، مگر به منظور به كار بردن حيله جنگى باشد يا بخواهد به گروه خود ملحق شده و به اتفاق آنها بجنگند.
[ویرایش]
متحیز الی فئه در اصطلاحات فقه نظامی به کسی گویند که از میدان نبرد و مصاف با دشمن می‌گریزد لیکن نه به عنوان فرار بلکه قصد پیوستن به گروهی از مجاهدان را دارد تا مجدداً به همراه آنان به دشمن حمله کند. پیشنهاد می شود واژه
تحرف را نیز مطالعه کنید.
