انتخابات
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
انتخاب به معنی برگزیدن است و در اصطلاح سیاسی، نشان کردن یک یا چند نفر از میان گروهی از مردم برای به دست گرفتن یک کار مشخص است. به عملی که در طی آن چنین گزینشی انجام می گیرد، انتخابات می گویند. این فرایند می تواند در محدوده ای کوچک از اجتماع انجام شود. مثلا در مدرسه برای انتخاب نماینده کلاس با شهرداری و در شهر برای گزینش اعضای شورای شهر یا نمایندگان مجلس، و یا در سطح کشور برای تعیین رئیس جمهور .
انتخابات دیر زمانی است که در دنیا انجام می گیرد. سابقه آن را به یونان باستان نسبت داده اند. اما در دوره های جدید که مردم کشور ها، قانون پذیری و رفتار قانونی را تجربه می کنند، با انتخابات خو گرفته اند. در کشورهایی که جامعه به دست مردم اداره می شود، از انتخابات برای برگزیدن افرادی که بتوانند کشور را بهتر هدایت کنند، استفاده می شود. با این حال، انتخابات در برخی از کشورها اجباری است.
در ایران، از زمان
نهضت مشروطه و نگارش نخستین قانون اساسی، مردم با انتخابات آشنا شدند (۱۲۸۵ ش). آنها در آن دوره، تنها نمایندگان را برای مجلس شورای ملی برمی گزیدند. اما رفته رفته، موارد دیگری برای مراجعه به نظر مردم، پیش آمد که لازم بود ایرانیها با رأی، انتخاب خود را به دولت اعلام کنند. انتخابات در دوره پهلوی همواره با دخالت و نفوذ قدرت های خارجی و داخلی همراه بود، و عملا رأی مردم در گزینش نمایندگان شان جنبه نمایشی یافته بود. حتی دولت نیز در برخی دوره ها، به نفع نامزدهای مورد نظر خود مستقیما در انتخابات دخالت می کرد و از ورود بعضی افراد به مجلس جلوگیری می کرد. از جمله در انتخابات دوره هفتم مجلس شورای ملی که در زمان
رضاشاه برگزار شد و هیچ یک از آرای مربوط به آیت الله
سید حسن مدرس خوانده نشد و او را از راهیابی به مجلس بازداشتند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، انتخابات یکی از جلوه های حضور و مشارکت مردم در صحنه های سیاسی و بویژه اداره امور جامعه معرفی شد و طی آن در دومین ماه پس از پیروزی انقلاب، یعنی در فروردین ۱۳۵۸، مردم در نخستین انتخابات آزاد شرکت کردند و نوع حکومت خود را مشخص نمودند. در قانون اساسی جمهوری اسلامی نیز که به رای مردم گذاشته شد، حق رأی و انتخاب آزاد برای همه ایرانیان محترم شناخته شد و گزینش
رئیس جمهور ، نمایندگان
مجلس شورای اسلامی ، نمایندگان
مجلس خبرگان رهبری ، اعضای شوراهای اسلامی شهرها و روستاها و نیز مراجعه به آرای عمومی در موارد خاص، برعهده مردم گذاشته شد. پس از پیروزی انقلاب به طور متوسط هر سال یک انتخابات عمومی در کشور برگزار شده است.
