آجودان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آجودان (Adjudant) لغت فرانسوی است که معنی آن "یاری دادن" است. و در امور نظامی به افسری گفته می شود که در خدمت افسر بالاتر خود باشد و دستورهای او را اجرا کند. این لغت بعد از سفر ژنرال "كلودماتیو دوگاردان" (فرستاده ویژه ناپلئون به ایران (۱۲۲۲ ق / ۱۸۰۷ م) و آشنایی ایرانیها با شیوه های نظامی کشورهای اروپایی در دستگاههای لشکری و کشوری به کار برده شد.
در دوره قاجار (۱۱۹۳ - ۱۳۴۴ ق) این سمت که مخصوص افسران ارتش بود، به برخی از نزدیکان شاه که نظامی هم نبودند داده شد، مثل آجودان حضور ، آجودان خلوت و ... که وظیفه شان رسیدگی به کارهای شخصی شاه بود. عنوان آجودانی کم کم اهمیت سیاسی، تشریفاتی و خانوادگی پیدا کرد و به کسانی که وظایف اداری داشتند و از ارتش و نظام دور بودند، داده شد.
در دوره حکومت پهلوی برای آجودان مسئولیتهایی تعریف شد، مانند اختصاص آجودان به فرماندهان تیپ و بالاتر از آن، کمک به فرمانده در تقسیم دراعتهای کاری و هماهنگی بین فعالیتهای شخصی و فرماندهی، فراهم کردن موجبات آسایش فرمانده، نظارت بر افرادی چون راننده، منشی و کارپردازان ، فرمانده ،
محمدرضا پهلوی نیز برای خود آجودانهایی داشت. آنان به دستور مستقیم شاه یا با پیشنهاد امرای ارتش از بین افسران بلندپایه انتخاب می شدند. در بین آجودانهای نظامی شاه می توان از
کامبیز آتابای ،
اسکندر آزموده و
عبدالعلی بدره ای نام برد.
برخی از مشخصات آجودانهای شاه عبارت بود از : داشتن درجه سرتیپی و نشان افتخار. در بین آجودانهای شاه افرادی چون
منوچهر اقبال (نخست وزیر و مدیرعامل شرکت ملی نفت)،
اسدالله علم (نخست وزیر و وزیر دربار) و
اردشیر زاهدی (سفیر ایران در امریکا) که غیر ارتشی بودند، دیده می شوند.
