سوریه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سوريه نام کشوری است در غرب قاره آسیا که در ساحل دریای مدیترانه قرار دارد. سوریه از مشرق به
عراق از جنوب به اردن و از جنوب غربی به سرزمینهای اشغالی
فلسطین و از غرب به
لبنان و
دریای مدیترانه محدود شده است. کشور سوریه آب و هوای مدیترانه ای با زمستانهای خشک و تابستانهای گرم دارد. پایتخت آن شهر تاریخی
دمشق است. دمشق کهن ترین پایتخت مسكون جهان و یکی از قدیم ترین شهرهای دنیا است. این شهر در عصر اموی مرکز بزرگترین امپراطوری جهان (امویان بود و امروزه نیز از شهرهای زیبای خاورمیانه است. سوریا، کشوری با مساحت ۱۸۰ ۱۸۵ کیلومتر مربع است که بر اساس آمار سال ۲۰۰۴ م سازمان ملل متحد جمعیتی در حدود هجده میلیون نفر دارد. از این جمعیت بیش از ۷۰ درصد
اهل سنت اند و ۱۰ درصد از کل جمعیت آن
مسیحی و بقیه از اقلیتهای
شیعه دوازده امامی ،
دروزی ،
اسماعیلی و ... تشکیل شده است. از نظر نژادی ۹۰ درصد جمعیت سوریه عرب می باشند و ۶ درصد سوریها نیز کرد هستند و بقیه را نژادهای دیگر تشکیل میدهند. نام رسمی سوریه "جمهوری عربی سوریه" و زبان رسمی آن نیز عربی است. از نظر تاریخی سوریه در زمانهای قدیم بخشی از امپراطوریهای بزرگ قبل از میلاد مسیح مانند آشور و بابل و مصر و ایران باستان بوده است. در قرن چهارم میلادی که امپراطوری روم به دو بخش روم شرقی (بیزانس) و روم غربی تقسیم شد ، سوریه در قلمرو امپراطوری بیزانس قرار گرفت و به یکی از مراکز مهم مسیحیت تبدیل شد. در زمان حکومت ساسانیان این منطقه محل درگیری رومیان و ایرانیان بود و در زمان پادشاهی انوشیروان و خسرو پرویز، سوریه جزء کشور پهناور ایران به شمار می رفت.
سوریه یکی از اولین فتوحات مسلمانان در نیمه نخست قرن اول هجری بود. دمشق در زمان حکومت امویان پایتخت و در دوران خلافت عباسی تحت نظارت آنان اداره می شد. با آغاز جنگهای صلیبی نیروهای صلاح الدین ایوبی (سردار معروف جنگهای صلیبی) بر سوریه مسلط شدند. در زمان حکومت ممالیک مصر بر سوریه، مغولان دوبار به این منطقه حمله بردند. در ۱۵۱۶م نیروهای ترکان عثمانی، ممالیک را از سوریه بیرون راندند و بر این سرزمین مسلط شدند. سوریه تا اوایل قرن بیستم میلادی بخشی از خاک امپراطوری عثمانی بود . البته در ۱۷۹۹م نیروهای ناپلئون سواحل آن را در دریای مدیترانه به تصرف خود در آوردند. اما دوران اشغال فرانسویان کوتاه بود و با عقب نشینی آنان از سوریه، این کشور بار دیگر تحت سلطه عثمانی قرار گرفت. با سقوط و تجزیه امپراطوری عثمانی در پایان جنگ جهانی اول، متصرفات عثمانی در خاورمیانه بین کشورهای فاتح تقدیم شد . سورية ولبنان تحت قیمومیت (ادارہ) فرانسه قرار گرفتند. لبنان در ۱۹۲۶م مستقل شد، اما فرانسویان در ۱۹۳۰ م تنها با استقلال داخلی سوریه موافقت کردند. بالاخره در ۱۹۴۴ م سوریه به طور کامل استقلال پیدا کرد. علی رغم بی ثباتی داخلی، سوریه یکی از بنیان گذاران اتحادیه عرب بود و نیروهای سوریه در نخستین جنگهای اعراب و اسرائیل از اعلام موجودیت اسرائیل در ۱۹۴۸ م، شرکت کردند. پس از دست اعراب در این جنگ، سوریه دچار هرج و مرج سیاسی شد و فقط در سال ۱۹۴۹ م سه کودتای نظامی در این کشور رخ داد. در ۱۹۵۸ و سوریه و مصر در دوران ریاست جمهوری
جمال عبدالناصر با هم حد و به کشوری تحت عنوان جمهوری متحده عربی تبدیل شدند ولی دوران این اتحاد کوتاه بود و در ۱۹۶۱ م سوریه از مصر جدا شد. در سال ۱۹۶۳ م به دنبال کودتای نظامی دیگری در سوریه، حزب بعث قدرت را به دست گرفت. سوریه در جنگ ۱۹۶۷ م اعراب و اسرائیل در کنار مصر و اردن با اسرائیل جنگید اما در پایان جنگ، اسرائیل قسمتی ز خاک سوریه را معروف به بلندیهای جولان، اشغال کرد و تاکنون هم آن را در اشغال خود دارد. در ۱۹۷۰ م، نیروهای سوریه از شورش فلسطینی ها علیه دولت اردن حمایت کردند. هرج و مرج سیاسی در سوریه به یک کودتای نظامی دیگر انجامید و ژنرال حافظ اسد در ۱۶ وامبر ۱۹۷۰ رهبری حزب بعث را به دست گرفت و در ۱۲ مارس ۱۹۷۱ طی انتخابات عمومی به ریاست جمهوری سوریه برگزیده شد. در ۱۲ دسامبر ۱۹۷۳ قانون اساسی سوریه تدوین و به تصویب رسید. رو انتخابات ۱۹۷۷ و ۱۹۸۵ م حافظ اسد باز به ریاست نمهوری برگزیده شد. در انتخابات ۲ دسامبر ۱۹۹۱ نیز ژنرال حافظ اسد تنها نامزد پست ریاست جمهوری برای سومین بار برای مدت پنج سال به ریاست جمهوری برگزیده شد و تا سال ۲۰۰۰م شنگام مرگش رئیس جمهور سوریه بود. پس از او بشار اسد، پسرش، نانشین او شد.
در دوران ریاست جمهوری حافظ اسد، سوریه در جنگ ۱۹۷۳م بخشی از مناطق از دست رفته اش را از اسرائیل پس گرفت. در جریان برقراری موافقت نامه های مصر و اسرائیل، سوریه به مخالفت با آن برخاست و رابطه اش را با مصر قطع کرد. ولی در آغاز دهه ۱۹۹۰م روابط مصر و سوریه از سر گرفته شد و سوریه خود به روند مذاکرات مستقیم صلح با اسرائیل پیوست. از آغاز جنگهای داخلی لبنان، سوریه نقش مهمی در منطقه داشته است و از سال ۱۹۷۶م نیروهای سوریه در لبنان مستقر شدند و در ۲۰۰۵م به دنبال فشارهای بین المللی و تحولات داخلی لبنان و قتل رفیق حریری، نخست وزیر سابق آن کشور، نیروهای سوری خاک لبنان را ترک کردند.
رابطه سیاسی ایران و سوریه پس از استقلال سوریه در ۱۹۴۶ م با سکیل کنسولگری ایران در دمشق برقرار گردید. در سال بعد کنسولگری به سفارت ارتقاء یافت و مشفق کاظمی به عنوان اولین سفیر ایران در سوریه منصوب شد. پس از جنگ ۱۹۶۷ م اعراب و اسرائیل، دولت وقت ایران کمکهای فراوانی به آوارگان عرب در خاک سوریه کرد. در ۱۳۵۳ ش / ۱۹۷۴ م به دلیل حمایت سوریه از ایران در جریان اختلافات دولت عراق با دولت ایران و نیز کمکهای مادی دولت ایران به سوریه از جمله یک کمک پنجاه میلیون دلاری و یک وام ۱۵۰ میلیون دلاری، روابط ایران و سوریه بهتر شد. در دی ماه ۱۳۵۴، حافظ اسد رئیس جمهور سوریه با سفر چهار روزهای به ایران موجبات بهبود روابط دو کشور را فراهم آورد. اما با وجود روابط گسترده دولت ایران با رژیم اسرائیل، مناسبات ایران و سوریه نمی توانست کاملا دوستانه شود. به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی در ۱۳۵۷ ش حافظ أسد طی پیامی به رهبران انقلاب اسلامی، این پیروزی را تبریک گفت. به دلیل اینکه دسوریه، جمهوری اسلامی ایران را به عنوان جایگزین کشور مصر قلمداد می کرد که از خط مبارزه با اسرائیل خارج شده بود، و نیز اینکه جمهوری اسلامی ایران به جهت مبارزه با رژیم صهیونیستی نفت را با تسهیلات ویژه و قیمت ارزان به سوریه می فروخت، روابط دو کشور کاملا دوستانه شد. پس از آن نیز طی جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، سوریه به عنوان تنها کشور عرب به مخالفت با عراق برخاست و از ایران حمایت کرد. سوریه معتقد بود که عراق باید به جای جنگیدن با ایران از حمایت ایران از فلسطینیها استفاده کرده ائتلاف جدید قدرتمندی علیه اسرائیل تشکیل دهد و به همین دلیل روابط عراق و سوریه تیره تر شد. در طول مدت جنگ، سوریه یکی از پلهای تدارکاتی ایران برای ترانزیت کالا به داخل ایران به شمار می رفت. این کشور همچنین در طول جنگ اقدام به بستن لوله های نفت صادراتی عراق کرد که از خاک سوریه می گذشت. روابط ایران و سوریه پس از مرگ حافظ اسد و روی کار آمدن پسرش بشار اسد نیز به دلیل سیاستها و مواضع مشترک دو کشور بر محور مخالفت با اسرائیل در عالی ترین سطح خود ادامه داشته است.
به دلیل وجود زیارتگاههایی مانند آرامگاه حضرت زینب (س) و حضرت رقیه (س) و برخی دیگر از فرزندان امام علی (ع)، کشور سوریه پس از عربستان و عراق، سومین مقصد زیارتی ایرانیان به شمار می آید.
