مستضعف
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مُسْتَضْعَفْ در لغت به كسى گويند كه ديگران او را ضعيف مى‌شمارند. در اصطلاح منظور فردى است كه مظلوم واقع شده و بايد او را يارى كرد. درقرآن كريم چنين آمده است: «وَ ما لَكُمْ لا تُقاتِلُونَ فى سَبيلِ اللَّهِ وَ الْمُسْتَضْعَفينَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّسآءِ وَ الْوِلْدانِ، الَّذينَ يَقُولُونَ رَبَّنا اخْرِجْنا مِنْ هذِهِ‌الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ اهْلُها، وَاجْعَلْ لَنا مِنْ‌لَدُنْكَ وَلِيّاً وَ اجْعَلْ لَنا مَنْ لَدُنْكَ نَصيراً» چرا در راه خدا و يارى مستضعفان از مرد و زن و كودكان نمى‌جنگيد؟! همان كسانى كه مى‌گويند: پروردگارا ما را از اين قريه‌اى كه مردمش ستمكارند، بيرون ببر، و براى ما از طرف خودت يار و ياورى قرار ده. گفته‌اند كه شأن نزول اين آيه در باره جماعتى از مسلمانان بوده كه در مكّه گرفتار ظلم مشركان شدند، و نتوانستند به مدينه هجرت كنند. آنها دعا كردند تا خداوند آنان را از دست مشركان نجات دهد، خداوند دعاى آنان را مستجاب كرد، و فتح مكه را پيش‌آورد، و پيامبر گرامى اسلام را ياور آنها قرار داد.»
مستضعف و مستضعفان همان ستم کشیدگانی هستند که خداوند در قرآن پیشوایی آینده در زمین و بر زمینیان را بدانها وعده فرموده است. مستضعف از ریشه ضعف به معنای کسی است که او را در ضعف و ناتوانی نگه داشته اند و در بند و زنجیرش کرده باشند. این واژه به کسانی گفته میشود که در عین توانایی و توانمندی، تحت فشار قرار گرفته و قدرت و توان لازم از آنان گرفته شده باشد. اگر چه برخی نیز از ترس و برای حفظ داشته های خود در برابر خللم و ستم، سکوت اختیار می کنند و به زندگی بی تلاطمی تن میدهند؛ اما خداوند وعده یاری به گروه اول را داده و آنان را در آینده برگزیدگان زمین خواهد کرد. چنانچه در سوره قصص فرموده است: «آنان را که ناتوان شمرده شدند، پیشوایان و وارثان زمین قرار خواهیم داد.»
مشتقات واژه مستضعف چند بار در قرآن تکرار شده است و از این رو در دوره انقلاب، کاربردی وسیع یافت. چه با به کار بردن این کلمه و استناد به آیات قرآن، نیرویی در مردم ایران پدید آمد تا در برابر حکومت ظالمانه شاه، بیش از پیش ایستادگی کنند. در برابر نیز، واژه هایی چون
مستکبر، به عنوان به بند کشندگان مستضعفان، کاربردی فراوان یافت و به همه کسانی که رژیم شاه را حمایت می کردند و در برابر مردم مستضعف صف می کشیدند، اطلاق میشد. واژه مستضعف در صورتهای گوناگون پس از انقلاب اسلامی به خدمت گرفته شد و عنوانی برای چند نهاد خدماتی و اجرایی گردید.
بنیاد مستضعفان و
بسیج مستضعفین . اکنون نیز این واژه در همان معنا، کاربرد خود را حفظ کرده است.
