توبه آیه ۹۳
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
إِنَّمَا السَّبِيلُ عَلَى الَّذِينَ يَسْتَأْذِنُونَكَ وَهُمْ أَغْنِيَاءُ ۚ رَضُوا بِأَنْ يَكُونُوا مَعَ الْخَوَالِفِ وَطَبَعَ اللَّهُ عَلَىٰ قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لَا يَعْلَمُونَ ﴿٩٣﴾
راه مؤاخذه و سرزنش فقط بر ضد کسانی باز است که با آنکه توانگرند (باز هم برای ترک نبرد) از تو اجازه می خواهند؛ آنان راضی شدند که با خانه نشینان باشند، خدا بر دل هایشان مهر تیره بختی زد به همین سبب (حقایق را) نمی دانند. (۹۳)
[ویرایش]
مهر شدن قلب انسان در نتیجه گناهِ تخلف از جهاد، مایه ناتوان شدن وى از شناخت صحیح حقایق می شود و گرفتار خصلت حق ناپذیرى می گردد
[ویرایش]
تلاش برخى از اشراف و توانمندان براى شرکت نکردن در جنگ تبوک، با کسب مجوز از پیامبر اسلام (الذین یستئذنونک)
ثروت و توانمندى، زمینه راحت طلبى، ذلت پذیرى و روى گردانى انسان از جهاد (و هم أغنیاء)
نکوهش خداوند نسبت به ثروتمندانِ گریزان از جنگ، در قبال دلجویى او از تهیدستان مشتاق جهاد (و لا على الذین إذا ... إنما السبیل على الذین)
علم و آگاهى، داراى ارزش در بینش الهى و ملاک ارجمندى انسان (فهم لا یعلمون)
[ویرایش]
راه. اعم از آنكه راه هدايت باشد مثل (بقره:۱۰۸) و يا راه معمولى مثل (بقره:۱۷۷) و يا راه ضلالت. سبيل مذكّر و مؤنّث هر دو آمده است. نحو (يوسف:۱۰۸). كه مؤنث به كار رفته است در اقرب به دو گونه بودن آن تصريح كرده است (انعام:۵۵). كه سبيل فاعل تستبين است. ايضاً (اعراف:۸۶). كه ضميرش مؤنث است و ايضاً آيه۹۹ آل عمران. گاهى از سبيل تعدّى و تجاوز قصد مى‌شود كه در واقع راه تجاوز است مثل (شورى:۴۱)، (نساء:۹۰). ابن السبيل كسى است كه از وطنش دور مانده و جز (راه) معرّفى ندارد و در «بنن» گذشت. سبل به ضمّ (س،ب) جمع سبيل است مثل (نحل:۶۹). (مائده:۱۶). سبيل اللّه: هر راهى است كه رضاى خدا در آن باشد مثل قتل فى سبيل اللّه، و انفاق فى سبيل اللّه، هجرت فى سبيل اللّه چنانكه (نساء:۷۶)، (انعام:۵۵). خلاف آن است در آيه (عبس:۱۹-۲۰). ظاهراً مراد راه تولّد و به دنيا آمدن است و شايد مراد راه ولادت و هدايت و معيشت و غيره باشد.
«خَوالِف» جمع «خالفة»، از مادّه «خلف»، به معناى پشت سر است; به همین جهت به زنان که به هنگام رفتن مردان به خارج از منزل، در منزل باقى مى مانند «خالفة» گفته مى شود، و در آیه مورد بحث، منظور از «خَوالِف»، تمام کسانى است که به نحوى از شرکت در میدان جنگ معذور بودند، اعم از زنان، پیران و یا بیماران و کودکان. بعضى از احادیث، که در تفسیر آیه وارد شده نیز، به این موضوع اشاره کرده است.
«قلب» در قرآن به معانى گوناگونى آمده است، از جمله: ۱ ـ به معناى «عقل و درک»، ۲ ـ «روح و جان»، ۳ ـ «مرکز عواطف» و بیشتر مراد روح و عقل است.
