انقلاب
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
انقلاب در لغت به معنای دگرگونی، تغییر شکل، واژگون شدن و برگشتن از کاری است. از لحاظ سیاسی، انقلاب به حرکتی مردمی گفته می شود که نظام سیاسی یک کشور را از میان برمی دارد و نظام جدیدی را جانشین آن می کند که معمولا همراه با خشونت است، بسیاری از انقلابها به این سبب پدید می آیند که نظام موجود به دشواریهای زندگی و خواسته های مردم بی توجه بوده و نارضایی گسترده ای را در میان آنان به وجود می آورد، بی عدالتی، بی لیاقتی و استبداد، فساد و خشونت زمامداران از جمله عواملی است که در پدید آمدن انقلابها مؤثر است. البته نارضایی مردم به تنهایی، انقلاب پدید نمی آورد؛ بلکه بیشتر سبب ناامیدی آنها از حکومت موجود می شود . برای اینکه مردم دست به انقلاب بزنند، شرایط دیگری نیز لازم است. یکی از این شرایط این است که اقلیت ثروتمند و قدرت حاکم، به هیچ وسیله ای نتواند مردم را به اطاعت وادار کند و مردم نیز در جست وجوی راهی برای در دست گرفتن سرنوشت خود و رهایی از وضع موجود باشند. اما مهم ترین شرط پدید آمدن انقلاب، وجود رهبر یا رهبران نیرومند است. این رهبران با استفاده از نارضایتی گسترده در میان مردم، آنها را متحد می کنند و برای برقراری نظام سیاسی نوین و از میان بردن استبداد و بی عدالتی آماده می سازند. سرنگونی نظام سیاسی براثر انقلاب به دو شکل ممکن است صورت گیرد:
الف:
اعتصاب ، اعتراض و جنبش اکثریت مردم، که ممکن است شکل خشونت آمیز به خود بگیرد و سبب انتقال قدرت به رهبران انقلاب شود: مانند انقلاب اکتبر در روسیه
ب: رهبران و هواداران انقلاب ناچار شوند که مدتها به مبارزه مسلحانه بپردازند تا دولتی را که بر سر قدرت است، سرنگون کنند. انقلاب کوبا نمونه ای از این روش انقلابی بود که مبارزه مسلحانه چریکهای آن کشور با دولت خودکامه "باتيستا" چندین سال به درازا کشید و در سال ۱۹۵۹ م به نتیجه رسید.
گاهی انقلابها به منظور برچیده شدن نظام پیشین و ایجاد نظام جدید سیاسی به وقوع می پیوندد که به آنها انقلاب سیاسی می گویند؛ مانند انقلاب فرانسه در ۱۷۸۹ م. دستهای دیگر از انقلابها به غیر از تغییر در نظام سیاسی، تغییراتی نیز در نظام اجتماعی به وجود می آورد. انقلاب سال ۱۹۱۷ م روسیه به غیر از آنکه رژیم پادشاهی تزارها را برانداخت، دگرگونیهای مهمی در نظام اجتماعی آن کشور پدید آورد.
برای نمونه حق مالکیت خصوصی از میان رفت و مالکیت اشتراکی و عمومی جای آن را گرفت. بعضی از انقلابها نیز برای تغییر فرهنگ یک کشور صورت می گیرد. انقلاب فرهنگی چین در سال ۱۹۶۶م نمونه ای از آنها بود که در آن تلاش بر این بود که کشور چین به یک دگرگونی بنیادی و فرهنگی برسد. از انقلابهای مهمی که در نیمه دوم قرن بیستم روی داد، انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ ش بود که نه تنها نظام سلطنتی را برچید؛ بلکه برپا ساختن یک نظام اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جدید را براساس آموزشهای دین اسلام هدف خود قرار داد.
